Salt Araştırma: Kütüphane, Arşiv ve Bilgiye Erişim

Nisan 8, 2025

Salt Araştırma, 2011’den bu yana bilgi üretimini desteklemek ve kaynakları erişilebilir kılmak amacıyla bir ihtisas kütüphanesi ve arşivi bir araya getirir. 1930 öncesi basılmış nadir eserlerden güncel kitap ve dergilere, salnamelerden seyahatnamelere, ansiklopedilerden albümlere kadar geniş bir yelpazede kaynak içeren koleksiyonları, araştırmacıların ücretsiz erişimine sunar. 22.000.000’un üzerinde belgeyi içeren arşiv koleksiyonları ve 100.000’den fazla basılı kaynağı barındıran yayın koleksiyonu ile Salt Araştırma, farklı disiplinlerden akademisyenler, sanatçılar ve bağımsız araştırmacılar için zengin bir kaynak oluşturur. 

Salt Araştırma mekânlarında incelenebilen yayın koleksiyonu, sanat, yapılı çevre, sosyal yaşam ve ekonomik tarih konularına odaklanır. Sanat yayınları, 1950 sonrası Türkiye’nin yanı sıra Doğu Avrupa’dan Doğu Akdeniz’e, Asya’dan Latin Amerika’ya geniş bir coğrafyayı kapsar. Teori, tarih, küratörlük, sergi tarihi, sergi katalogları ve sanatçı monografileri ile fotoğraf ve sinema gibi alanları içerir. Yapılı çevre konulu yayınlar, 20. yüzyıl Türkiye’sinde mimarlık ve tasarımın gelişimini ele alarak mimarlık tarihi, kent çalışmaları, koruma ve kültür mirası gibi konulara odaklanır. Sosyal yaşam ve ekonomik tarih yayınları ise 19. yüzyıldan günümüze, Türkçe, İngilizce, Osmanlıca, Fransızca, Ermenice ve farklı dillerdeki kaynaklarla karşılaştırmalı okumalar sunarak son iki yüzyılın toplumsal dönüşümlerine ışık tutar. 

2013’ten bu yana devam eden Salt Araştırma Fonları, kullanıcıların araştırma süreçlerini desteklemeyi ve Salt Araştırma koleksiyonlarından en iyi şekilde yararlanmalarını amaçlar. Günümüze dek 80 projeye destek veren bu fonlarla disiplinlerarası yaklaşımları öne çıkaran, saha araştırmalarını ve yaratıcı yöntemleri teşvik eden çalışmalar desteklenir. 

Salt Araştırma, araştırma süreçlerini desteklemenin yanı sıra bilgi paylaşımını ve üretimi de teşvik etmeyi amaçlar. Bu doğrultuda hayata geçirilen Salt’ta Araştıranlar sunum serisi, Salt Araştırma’nın arşiv ve yayın koleksiyonlarıyla birlikte, mekânsal olanaklarından yararlanarak yürütülen çalışmalara odaklanır. Bu seri ile koleksiyonlardan yararlanan araştırmacıların yürüttüğü çalışmalar kamuya açık bir platformda sunulur. Kullanıcıların hangi alanlarda araştırma yaptıklarını, en çok hangi belgelere başvurduklarını ve bu kaynakların araştırmalarına nasıl katkı sunduğunu ele alan sunum serisi, kullanıcılar arasında bilgi ve deneyim paylaşımına da olanak tanır. 

Salt Araştırma ekibi tarafından yürütülen Amatör Arşivcilik atölyeleri ise “Bir arşiv nasıl oluşturulur?” sorusundan yola çıkarak bireysel arşivleme pratiklerine odaklanır. Salt Araştırma’daki uygulamalar üzerinden arşiv kavramını tartışmaya açar. Arşiv oluşturma, koruma, dijitalleştirme ve erişime açma süreçlerini ele alır. 

Diğer bir program Arşivden çıktı, Salt Araştırma’daki belge ve kaynakların bildik anlatılardan öte çok katmanlı yapısını sunmayı ve tartışmaya açmayı amaçlar. Alanında uzman araştırmacıların yorumuna açılan belgeler sergi, metin, yazı ve dijital içerik gibi farklı biçimlerde kamuya sunulur. Program, akademik üretimin ötesinde, araştırmacılar ve merak eden herkes için yeni sorular sormaya ve keşiflere zemin hazırlar. 

Salt Araştırma etrafında düzenlenen programlar, arşiv ve araştırma yöntemlerinin yanı sıra bilgi üretim süreçlerini geliştirme, arşiv pratiklerini keşfetme, yayıncılık ve kütüphanecilik gibi alanları kapsar. Kurum bu doğrultuda kullanıcılarıyla etkileşim içinde olmayı ve ortak üretimi teşvik etmeyi amaçlar.